موضوع: تاثير نوع رانندگی در مصرف سوخت

در يك بعد از ظهر، روز جمعه، به اتفاق دو نفر ديگر از همكاران خود ، با خودرو پژو 206 تيپ 2 مدل سال 1389 يكی از آنها، كه موتور با حجم1400 سی سی نوع tu3 كم مصرف دارد از شيراز جهت رفتن به محل كارمان در بندر ماهشهر براه افتاديم . از ابتدای مسير تا شهرستان گچساران كه تقريباً شصت درصد راه محسوب ميشود ، صاحب خودرو پشت رل بود ؛ وی با توجه به شناخت از نحوه رانندگی من كه مجموعاً حدود شش الی هفت سفر را با خودرو شخصی قبلیم كه پژو 405 مدل 1385 بود و دو سفر پيشين كه با خودرو 206 ايشان بود ، اينبار سعی ميكردند با تقليد از روشهای رانندگی من از حالت رانندگی سست خارج شده و اسپرت رانندگی كند . رانندگی فراتر از توانش باعث شد كه متاسفانه متوجه تاثير بد آموزی رانندگهای قبليم با او بشوم. در اكثر پيچها و يا سبقتهای ناگهانی، بعلت انحرافهای ناخواسته ناشی از فرمان دهی نامناسب و يا استفاده ناهماهنگ ايشان از قدرت و ترمز و كلاچ ، پوستم از ترس منقبض و موهای بدنم سيخ ميشد . چون من در صندلی عقب خودرو نشسته بودم و با صرفنظر از ترس مضاعف ايكه ناشی از نشستن بر روی صندلی عقب خودرو بعلت وجود تكانهای افقی به جلو و عقب و جانبی وعمودی بيشتری به نسبت صندلی جلوی خودرو دارد و ضمن آن مانند صندلی جلو نفر را در بر و بغل نميگيرد ؛ ترس بی دليلی را در خود نميديدم .
راننده از مزايای استفاده صحيح از قدرت و دور بالای موتور و در عين حال كم مصرف نمودن سوخت با استفاده از تعويض بموقع دند ه های گيربكس و دنده مرده نراندن برای ديگر همسفرمان توضيحاتی را ميداد . مطالب گفته شده ايشان صحيح و قابل تائيد بود . اما وقتی عملاً اجراء كارش را ميديدم . بجز اتلاف سوخت و زمان و همچنين نازك كردن لنتهای ترمز و پائين آوردن عمر صفحه كلاچ و علاوه بر آن ايجاد انواع تكانهای دلهره آور ، چيز قابل تمجيدی ملاحظه نميشد .
مثلاً در تقاطعها و يا محلهائی از مسير كه شيوه صحيح رانندگی در آن موضع شروع به اقدام برای كاهش سرعت بود ، عكس العملی تا رسيدن به محل خطر آفرين ديده نميشد . و يا آنجائی كه انتظار افزايش سرعت بود ، تاخيرهایی در انجام كار وجود داشت . برای من اگر ايشان به جاده اشراف نداشتند ، نحوه رانندگی فعليش قابل اقماض بود ؛ اما اين را نيز ميدانستم كه چند سال پيشتر از من، در اين مسير تردد ميكند . بنابر اين تصميم گرفتم، نوبت رانندگی من كه شد دستورالعمل گفته شده او را كه خود انجام نداده بود عملاً اجراء كنم . چگونه ميتوان با سرعت ميانگين بيشتراز او طی مسير كنم ، بنوعی كه حداكثر سرعتم از سرعت سير وی نيز كمتر باشد اما با مصرف كمترسوخت و زمان كمتر به مقصد برسيم . حداكثر سرعت سير راننده قبلی 130 كيلومتر بود وبنابراين مبنای سرعت حداكثر را 110 كيلومتر انتخاب كردم . پس از نشستنم در پشت رل در ابتدا برای دقايقی كوتاه رانندگی اسپرت خشن را با عبور از چند پيچ و گرفتن سبقت تكی و كاروانی اما عمداً بدون هارمونی شروع كردم و مورد اعتراض همسفر ديگرمان قرار گرفتم ( به سبقت از چند خودرو بطور همزمان سبقت كاروانی ميگويم) . و پس از تائيد شيوه اشتباه رانندگی خشن ، با عملكرد صحيح عبور پر سرعت از پيچ و گرفتن سبقتهای تكی و كاروانی ، رانندگی غير خشن و با هارمونی را به نمايش گذاشتم و نتيجه آن تائيد عدم وجود ترس و دلهره در همكارانم بود . دوستان ماهر در رانندگی بخوبی ميدانند كه يكی از موارديكه باعث ميشود در طی يك مسير زمان و سوخت كمتری مصرف شود رانندگی با سرعت تقريباً يكنواخت ميباشد . شيوه با سرعت رسيدن به پشت يك خودرو كندرو و سپس ترمز و انتظار برای گشودگی راه و گاز دادن برای رسيدن به سرعت سير اوليه علاوه بر مصرف سوخت بيشتر اصطحلاك قطعات درگير را نيز زياد ميكند . يك راننده خوب در ابتدای سالهای اوليه رانندگی ميبايست با سرعتی خودرو را براند كه قادر به كنترل آن باشد . حدود اين سرعت نزديك به مرز عدم هارمونی است ، اين سرعت محتملاً كمتر از سرعت رانندگان با تجربه بيشتر خواهد بود . افزايش سرعت بايد بمرور پس از گذشت ماهها و سالها صورت بگيرد . به اينصورت كمتر ترمز خواهيد كرد و قدرت پيش بينی سبقت بی خطر در شما به آرامی
افزايش پيدا ميكند . يك راننده تازه كار و يا كهنه كار زمانی ناشی محسوب ميشود كه سرعت خودرواش را برای اولين بار مثلاً در جاده كفی و مستقيم دو طرفه بسيار افزايش داده و تصور ميكند در تمام سبقتها، تخمين مناسب برای عبور بی خطر را خواهد داشت . وقتی با سرعت مثلاً 160 كيلومتر در حال طی مسير هستيد
فرصت نتيجه گيری برای اينكه آيا ميتوان سبقت گرفت و يا نه بسيار كوتاه است . نتيجه گيری صحيح يك محاسبه برای سبقت با شناخت جاده و قابليتهای خودرو های مقابل نيز توام است . اين شناخت حاصل گذشت زمان و ديدن عملكرد تجربی ساير خودروها و راننده ها با توجه به عوارض جاده ها ميباشد . اگر امروز ميدانم كاميون بنز خاور سرعت زيادی ندارد فردا خواهم دانست مارك ديگری از اين كاميون نوع سرعتی آن است . بنابراين با اين ايده كه سعی ميكنم كمتر ترمز بگيرم و ميانگين سرعت خودرويم را بسيار بالا و يا كم نبرم ، تلاشم برای شناخت خودروها و نوع عوارض جاده ها و محاسبه عبور از ساير خودروها و همچنين عبور مناسب از پيچها افزايش پيدا خواهد كرد .

بنابراين رانندگی ، كه ابتدا با سرعت كم آغاز شده و پس از كسب توانائی تدريجی ، ميتواند تا سرعتهای بالا اما بی خطر، هميشه ادامه داشته باشد .
در حاليكه خودرو 206 ما ، در مبداء باك آن ، پر از سوخت شده بود و درجه نشاندهنده بنزين در گچساران به نيمه رسيده بود ؛ پس از رانندگی من از گچساران تا بندر ماهشهر فقط يك خط مصرف شد . اينجوری بود كه دو همكارم را با دهان باز ترك كرده و به منزلم رفتم . در حاليكه سرعت حداكثر من كمتر از صاحب خودرو بود ولی سرعت ميانگينم در طی مسير بيشتراز او بود و ضمن اينكه زمان كمتری نيز صرف كرده بودم ، ميتوان گفت ؛ برای انجام سبقت پشت هيچ خودروئی تقريباً برای انتظار(( با عذر خواهی فراوان از پليس )) توقف نيز نكرده بودم .!!

چگونه برانيم تا كم سوخت مصرف كنيم

پس از 35 سال رانندگی با ديدن نحوه رانندگی بعضی از دوستان و فرزندانم ، اينك كاملاً اذعان دارم ، در كاهش مصرف سوخت خودرو ، نحوه رانندگی بيشترين تاثير را دارد .
سرعت فشردن پدال گاز و انتخاب دنده مناسب ، و استفاده كم از ترمز، و سرگاز راندن ، علاوه بر رعايت بسته بودن شيشه ها و .... برای كم شدن مصرف سوخت ، بيشترين تاثير را دارند.
راننده ائی كه ، فشار ناگهانی بر پدال گاز وارد ميكند ، نسبت به كسی كه به تدريج ، همراه با افزايش آرام سرعت ، پدال را در حد لازم و با تانی پائين ميدهد ، سوخت بيشتری مصرف ميكند . در حال حاضر بعضی از شركتهای خودرو سازی ، اخيراً سيستمی را بر روی خودروهای خود نصب ميكنند كه باعث آرام باز شدن دريچه گاز ميشود و در صورت نياز به رانندگی شتابی با يك كليد سيستم را ميتوان از كار انداخت .
بهترين نحوه رانندگی برای كاهش مصرف سوخت بجز موارد گفته شده ، رانندگی در كمی بالاتر از دنده مرده است . دنده مرده به حالتی گفته ميشود كه موتور خودرو بعلت عدم توان كشش به لرزش افتاده و يا نزديك به لرزش افتادن است .
فشار ناگهانی بر پدال گاز ، خصوصاً زمانيكه موتور خودرو، در دورهای پائين و دنده های سبك دوران ميكند ، موجب افزايش مصرف سوخت ميشود . علت اين امر باز شدن ناگهانی دريچه گاز و ايجاد حالت مكشی توسط موتور است .
برای كم كردن مصرف سوخت خودرو ، بهتر است با روش پر گاز شتاب نگيربم و در جاده با سرعت حدود نود تا صد در آخرين دنده حركت كنيم .
اگر چند سال است كه با روش پرگاز ، رانندگی ميكنيد ، نبايد بلافاصله از فردا از روش كم گاز استفاده كنيد، چون ممكن است بجای مصرف كم ، با پديده مصرف زيادتر ، روبرو شويد. برای اينكار بهتر است همراه با تمرين رانندگی كم ترمز ، سرعت گردش دورانی موتور را طی يك دوره چند ماهه آرام آرام پائين بياوريد تا قلق كار، بدستتان بيايد . زيرا رانندگی با دور كم موتور از نوع محاسبه شده ، با نوع بدون در نظر گرفتن عوامل تاثير گذار ، كاملاً متفاوت است و در صورت عملكرد اشتباه بجای سود آوری، زيان آور خواهد بود .
در جاده های كوهستانی با شيبهای مثبت تند ، لازم نيست از حداكثر دور موتور استفاده كنيد ، كافيست اصطلاحاً سرگاز ، خودرو را بالا ببريد . سرگاز راندن علاوه بر مصرف سوخت كم ، باعث ميشود موتور خودرو در سربالائی كمتر گرم كند .
رانندگی در كمی بالاتر از دنده مرده و يا سرگاز راندن شايد در ابتدای كار سخت باشد و نتوانيد آنرا بدرستی انجام بدهيد، يعنی بجای اينكه در كمی بالاتر از دنده مرده رانندگی كنيد ممكن است اشتباهاً ، وارد محدوده دنده مرده شده و يا بجای سرگاز راندن ، وارد وضعيت كم گاز راندن بشويد ، اما پس از گذشت مدتی ، مطمئناً احتياجات حداقل موتور خودرو را ، درك ، و بطور خودكار بدون فشار به اعصابتان رانندگی روان و معقولی را خواهيد داشت. . در اين مورد بجز دور سنج و صدای موتور ، درجه دمای آب نيز در صورت بالا نيامدن به شما كمك ميكند كه بدانيد ، دور موتور مناسب و حداقل را ، آيا رعايت كرده ائيد.
استفاده كم از ترمز ، راننده را وادار ميكند ، عمق ديد رانندگی خود را افزايش دهد و بجای ديد و تفكر مثلاً دويست متری با ديد و تفكر هزار متری رانندگی كند . اين موضوع بجز كاهش مصرف سوخت، باعث اجتناب از حوادثی ميشود كه از نظر رانندگان دويست متری ، ناگهان برای آنها پيش آمده و فرصت عكس العمل مناسب را از آنها سلب كرده است .
رانندگی در مسيرهای شلوغ شهر، بعلت نياز به ترمز و شتابگيری ، مصرف سوخت را بيشتر ميكند و تمركز راننده برای اجتناب از برخورد ، باعث ميگردد ، مسئله مديريت مصرف سوخت منتفی شود.
اينك دريافتيم وقتی راننده پدال گاز را ناگهان فشار ميدهد ميزان پاشش سوخت نسبت به آرام فشردن ، بشدت افزايش پيدا ميكند و خودرو آماده برای ارائه قدرت كافی بمنظور شتابگيری سريع كه در سبقتها مورد نياز است ، ميشود . عادت به اين روش رانندگی در مواقع غير لازم ، حاصلی بجز اتلاف سوخت ، نسبت به مسافت طی شده و صدمه به جعبه دنده و كلاچ و ترمز ندارد .
در شهر، راننده شتابی ، بعلت همگام نبودن سرعت خودرويش با سرعت وسائل نقليه ديگر، نياز به استفاده مكرر از ترمز دارد بهمين علت باعث ايستائی ترافيك در خودروهای پشت سر ميگردد و مصرف سوخت آنها را نيز، افزايش ميدهد.

در سربالائی هائی كه سبقت مجاز نيست ، اگر در عقب يك كاميون كند رو قرار بگيريم ، با فرض اينكه كاروان براه افتاده در پشت كاميون بيش از ده خودرو باشد و خودرو ما يازدهمی به بعد باشد مجبور ميشويم گاهی كاملاً توقف كنيم ؛ در حاليكه كاميون سردسته كاروان ، مثلاً با سرعت سی كيلومتر بطور يكنواخت و بدون كاهش سرعت در حال بالا رفتن است . چنين مشكلی را رانندگان شتابی با ترمز گرفتنهای مكرر برای بقيه ايجاد ميكنند .
اگر جزء رانندگان تازه كار هستيد لازم نيست به مصرف سوخت خودرويتان فكر كنيد ، كافيست خودرو را فقط با دور موتور خيلی زياد نرانيد و كاری به راندن با دور كم نيز نداشته باشيد و سعی كنيد همگام با ترافيك سرعت خود را تنظيم كنيد، هر چند كه هرگز، همانند خلبانان جتهای جنگی در يك فورميشن پروازی موقعيت خود را حفظ نخواهيد كرد ، زيرا بطور طبيعی هنوز فكر شما درگير تنظيم و هماهنگ شدن پا و دستتان برای كلاچ ، دنده ، فرمان و جلوگيری از تصادف است .
يادتون باشه هرگز مثل بعضی از رانندگان تاكسی نرانيد چون آنها برای كسب معاش ، مجبورند شتابی و ترمزی عمل كنند وگرنه مسافر خود را از دست ميدهند.

مديريت مصرف سوخت در خودروهای اتوماتيك
در خودروهای دنده اتوماتيك كه دارای مبدل گشتاور هيدروليك هستند ؛ همواره كمی هرزگردی وجود دارد و اتصال بين موتور و گيربكس ، بطور كامل برقرار نميگردد ( مبدل گشتاور وسيله انتقال نيروی گردشی موتور به جعبه دنده است ، و نوعی كلاچ محسوب ميشود كه در آن گردش پره های محرك سمت موتور ، با به حركت انداختن گردابی شكل روغن تحت فشار ، باعث چرخش پره های تاثير پذير سمت گيربكس برای گردش ميشود . )
اين هرزگردی برای ارائه قدرت و جلوگيری از وارد شدن شوك به جعبه دنده ، گاهی بيشتر از وضعيت عادی شده و حالتی شبيه به نيم كلاچ را برای خودروهای اتوماتيك دارد، كه برای شروع حركت و شيبها لازم است .
زمانيكه پدال گاز را به سبك رانندگان شتابی ، بيش از نياز طوری فشار ميدهيم كه تعويض دنده سبك به سنگين انجام نشود در واقع باعث يك نوع هرزگردی غير لازم ميشويم كه سوخت بيشتری ، بعلت دوران بالای موتور هدر ميرود ( هرزگردی بين پره های مبدل بر اثر فشار روغن با فاصله گرفتن پرهای محرك و گردنده صورت ميگيرد ) . برای كنترل اين حالت فشردن تدريجی و آرام پدال گاز موثر است .
با كمی تبحر ، ميتوان از هنگام شروع حركت بقصد رسيدن به سرعت مطلوب ، تعويض دنده ها را در دور موتور تنظيم شده كمتر از خودرو ساز نيز انجام داد . برای مثال در خودرو سوزوكی 2400 گراند ويتارا اتوماتيك ؛ وقتی گيربكس وارد دنده دو شد و سرعت به كمی بيش از نيمه تعويض دنده دو به سه رسيد ، اگر پا را از روی پدال گاز برداريد و به آرامی مجدداً فشار دهيد ، متوجه ميشويد خيلی زودتر از رانندگی عادی دنده سه درگير ميشود و همين عمل نيز در دنده سه باعث درگير شدن پيش از موعد دنده جهار ميشود . به اينصورت يك خودرو دنده اتوماتيك را هم از نظر مصرف سوخت مهار خواهيد كرد .
معمولاً آخرين دنده يك خودرو اتوماتيك با برداشتن پا از روی پدال گاز حالتی شبيه به تقريباً دنده خلاص را دارد ، بهمين علت در سراشيبی ها ابتدا ترمز كرده و با جابجا كردن دسته دنده به دنده مناسب ، كمتر نياز به ترمز كردن داشته و كنترل خودرو را نيز از دست نخواهيد داد و همچنين در سر بالائی ها اگر ميدانيد با توجه به شيب جاده ، گيربكس ممكن است دائم به دنده های سبك و سنگين برود برای جلوگيری از مصرف سوخت و صدمه به خودرو و توان بهتر برای بالا رفتن ، لازم است از همان ابتدای سربالائی وارد دنده سنگين مناسب ، از طريق جابجا كردن دسته دنده مثلاً به دو و يا سه شويد ، و بصورت روش سرگاز از شيب بالا برويد .


شايد بعنوان يك جوان برای اين نوع رانندگی، اصطلاح رانندگی پيرمردی را بكار ببريد . اما مطمئن باشيد تلفيق رانندگی كم شتاب و كم سرعت ( حدود صد كيلومتر) همراه با رانندگی بدون ترمز ، علاوه بر جلوگيری از اتلاف سوخت ، باعث بموقع رسيدن شما خصوصاً در شب ، اگر تبحر رانندگی شبانه داشته باشيد نسبت به ديگران به مقصد ميگردد . اين موضوع برای من كه دائم السفر هستم ، بارها بعنوان يك راننده كم مصرف ثابت شده است .
اگر برداشت اشتباه و بد آموزی نشود و اين روش را بدون كسب تجربه طولانی چند ساله بعلت خطرناك بودن و مرگبار بودن انجام ندهيد ؛ يك نمونه را تعريف ميكنم :
يك بعد از ظهر تابستانی بهمراه دختر كوچكم از شيراز بقصد ماهشهر با پرايد براه افتاديم ، وقتی به جاده اميديه به ماهشهر كه جاده دوطرفه و مستقيم به طول شصت و پنج كيلومتر است رسيديم ، شب شده بود ، با سرعت صد كيلومتر در حال طی كردن آخرين قسمت سفر بوديم ، در راه خودروهائی ديده ميشدند كه با سرعت بيشتر از ما عبور ميكردند ، اين موضوع باعث دلخوری دخترم كه خسته شده و دوست داشت زودتر برسيم شده بود بهمين علت خودروهائی را كه سبقت ميگرفتند را با نام شناسائی ميكرد و ميشمرد. گفتم ميخوای از همه شون بدون زياد كردن سرعت رد بشيم . البته شرطش اينه كه به مامان نگی ! بلاخره پس از دقايقی همه خودروهائی را كه با سرعت بيشتر از ما عبور كرده بودند جا گذاشته و در نهايت زودتر از آنها به ماهشهر رسيديم .
راز اينكار چيزی نبود بجز رانندگی بدون ترمز همراه با چشمانی سالم و غير آستيگمات توام با تجربه ائی بسيار طولانی از رانندگی در شب و مقدار زيادی چاشنی حماقت . كه همواره متاسفانه در جيب شلوار، در سفرهايم دارم.
در حاليكه خودروهای سبقت گرفته از ما ، پشت يك كاميون منتظر باز شدن مسير برای سبقت بودند ، چندين بار ، زمانی ما به صف های چند تائی اين منتظران عبور ميرسيديم كه راه لحظاتی قبل ، درست هنگام رسيدنمان به اين جمع باز شده بود و با سرعت صد كيلومتر بديگر خودروها كه كمتر از شصت كيلومتر سرعت داشتند با چراغ علامت داده و يكجا و اصطلاحاً كاروانی ، حق سبقت را از آنها سلب ، و از آنها رد ميشدم .